Stellanowic (Stellanowicz) Krzysztof (zm. przed 1687), kanonik, profesor Uniwersytetu Krakowskiego.

Ur. zapewne nie później niż w r. 1620 w rodzinie mieszczańskiej lub chłopskiej, był synem Adama.

Na Wydz. Sztuk Wyzwolonych Uniw. Krak. wpisał się z pewnością nie później niż w l. 1638/9, skoro już w r. 1640 uzyskał bakalaureat; nie figuruje jednak w metryce uniwersyteckiej, być może nie został wciągnięty przez zaniedbanie. Niewykluczone, że pierwotnie nosił inne nazwisko, które zmienił lub przekształcił (zlatynizował) przed r. 1640, już po immatrykulacji. Po uzyskaniu magisterium sztuk wyzwolonych, a zarazem (22 III 1646) doktoratu filozofii, wykładał w l. 1646–51 jako docent extraneus na Wydz. Sztuk Wyzwolonych. W r. 1651 został profesorem Szkół Nowodworskich i do r. 1654 uczył w nich w trzeciej klasie retoryki. Zaproszony większością głosów do grona profesorów Kolegium Mniejszego (uchwała z 1 III 1653), przedłożył drukowaną tezę i odbył dysputę inkorporacyjną na temat Quaestio logica, tesseram generis et differentiae universalium complectens (Kr. 1653). Po zajęciu Krakowa przez wojska szwedzkie (18 X 1655) odmówił, jak wszyscy profesorowie Uniw. Krak., złożenia przysięgi na wierność królowi Szwecji Karolowi X Gustawowi. W listopadzie t.r. wraz ze Stanisławem Żyznowskim wydelegowany został przez władze uczelni do króla szwedzkiego z prośbą o zwolnienie od nałożonego przez szwedzkiego gubernatora miasta A. Wittenberga okupu wojennego oraz z memoriałem na temat zachowania praw i przywilejów uczelni; nie spotkał się jednak z królem, który wcześniej wyjechał z Krakowa. Kiedy 11 VI 1656 profesorowie Uniw. Krak. zadecydowali o rozwiązaniu uczelni i gremialnym opuszczeniu miasta, S. schronił się zapewne w dobrach lanckorońskich miecznika kor. Michała Zebrzydowskiego. Był, jak się wydaje, świadkiem prób opanowania zajętego przez Szwedów zamku lanckorońskiego, aresztowania podstępem jego komendanta, a potem poddania się Szwedów. Opisał te wydarzenia w wydanym anonimowo (autorstwo ustalił dopiero Karol Estreicher) dziełku historycznym Novi stratagematis circa eijciendum ex arce Landscoronensi presidium Sveticum eiusque gubernatorem vivum capiendum ingeniose inventi... (Cracoviae 1660). Z pracy tej korzystał Wespazjan Kochowski w „Annales Poloniae [...] Climacter Secundus” (Cracoviae 1688).

Mimo wznowienia w październiku 1657 zajęć dydaktycznych na Uniw. Krak. wrócił S. do obowiązków profesorskich zapewne dopiero w semestrze letnim 1658; na mocy uchwały z 24 V t.r. przeszedł wtedy do Kolegium Większego, przeprowadziwszy «pro loco» publiczną dysputę, na podstawie drukowanej rozprawki inkorporacyjnej Quaestio metaphysica (Kr. 1658), w której roztrząsał problem przepowiadania przyszłych zdarzeń. W semestrze letnim t.r. pełnił funkcję dziekana Wydz. Sztuk Wyzwolonych; zrezygnował z niej «dla pewnych przyczyn». Dn. 21 XII przyjął niższe święcenia kapłańskie. Zatrudniony najpierw jako profesor królewski (regius), otrzymał następnie kolegiaturę, której uposażenie opierało się o dochody z części wsi Trątnowice (professor «Trątnovianus»). W semestrze letnim 1659 administrował Kolegium Większym jako prepozyt. Święcenia subdiakonatu przyjął 24 IX 1661 wraz z instalacją na kanonię w uniwersyteckiej kolegiacie św. Anny, a w październiku t.r. otrzymał wyższe święcenia (diakonat i prezbiterat). Także we wrześniu t.r. Kolegium Większe powołało go na kanonię w uniwersyteckiej kolegiacie św. Floriana, pod warunkiem rezygnacji z kanonii u św. Anny. W semestrze zimowym 1661/2 był S. ponownie dziekanem Wydz. Sztuk Wyzwolonych. W semestrze letnim 1662 z powodu zarazy panującej w Krakowie wyjechał, na zaproszenie przeora Samuela Ziębińskiego, do klasztoru Cystersów w Wąchocku. Wtedy też reprezentował z prof. Łukaszem Piotrowskim Uniw. Krak. na sejmie w Warszawie, występując przeciw zatwierdzeniu królewskiego aktu erekcyjnego jezuickiej akademii we Lwowie. Mimo że formalnie nie objął jeszcze kanonii u św. Floriana, wypełniał tam posługę liturgiczną, a w r. 1664 zarządzał czasowo finansami kolegiaty. Od kwietnia do października 1665 ponownie pełnił funkcję prepozyta Kolegium Większego, a w 2. poł. t.r. skarbnika. Dn. 11 I 1666 uzyskał instytucję na probostwo w Zebrzydowicach, którego kolatorem był Zebrzydowski. Zajęcia na Uniw. Krak. i w kolegiacie św. Anny nie pozwalały mu rezydować na stałe w parafii zebrzydowickiej, starał się jednak wypełniać tam obowiązki kapłańskie oraz prowadził spór z bonifratrami o należne dziesięciny z Podlesia i Czernej. Dopiero w 2. poł. 1667 zrezygnował z kanonii w kolegiacie św. Anny i instalował się na kanonii u św. Floriana.

Prawdopodobnie ok. r. 1670 rozpoczął S. studia teologiczne, które kontynuował równocześnie z obowiązkami profesorskimi. Kiedy t.r. zaostrzył się konflikt Uniw. Krak. z bp. krakowskim Andrzejem Trzebickim, starającym się ograniczyć autonomię uczelni, S. wraz z innymi księżmi profesorami został pozwany 25 VIII przed krakowski sąd biskupi. Profesorom postawiono zarzut, że «jako uporczywi buntownicy» odmówili uczestnictwa w procesji, nie okazali posłuszeństwa i szacunku ordynariuszowi, podważając jego autorytet, «a przez tego rodzaju publiczne zuchwalstwo zgorszyli wiernych». Oskarżeni odwołali się do Roty rzymskiej, która jednak nie wydała żadnego orzeczenia. Spór wygasł dopiero po śmierci Trzebickiego (zm. 20 XII 1679). Zapewne w r. 1671 krakowski konsystorz biskupi uznał instytucję S-a na probostwo zebrzydowickie za nieważną, zarzucając mu nieprzestrzeganie obowiązku rezydowania w parafii i niewykonywanie osobiście czynności liturgicznych i duszpasterskich. Pismem z 4 VII t.r. odwołał się S. od tego wyroku do Kurii rzymskiej. Wysłany przez władze uniwersyteckie, przybył w kwietniu 1675 do Rzymu; zasłużył się wtedy w procesie beatyfikacyjnym Jana z Kęt, uzyskał też doktorat teologii na Uniw. Sapienza. Dn. 22 I 1677 wybrany został (być może zaocznie) na prowizora krakowskiego Contubernium (bursy) Gelanianum (Śmieszkovianum); określono go wtedy m.in. jako bakałarza teologii. W drodze powrotnej z Rzymu wpisał się w Padwie 16 X t.r. do albumu nacji polskiej tamtejszego uniwersytetu. W Krakowie nie nostryfikował rzymskiego doktoratu; być może podjął wykłady na Wydz. Teologii, ale nie wiadomo jaką dziedzinę wykładał. W r. 1682 musiał zrezygnować z probostwa w Zebrzydowicach.

S. zmarł «na chorobę piersiową» zapewne w Krakowie (wg dopiski wprowadzonej w metryce nacji polskiej w Uniw. Padewskim) w r. 1682, lecz nie później niż 8 I 1687. Kolegium Większemu zapisał sumę 1 tys. złp. (ulokowaną na kamienicy przy ul. Floriańskiej 15), z której roczny dochód kapitałowy 60 złp. przeznaczył na przygotowanie wspólnego posiłku w dniu 25 VII (św. Jakuba Apostoła).

Bibliografia analityczna piśmiennictwa dotycząca życia i kultu św. Jana z Kęt, Oprac. R. M. Zawadzki, Kr. 2002; Estreicher, XXIX; – Dzieje UJ, I; Hist. B. Jag., I; Kersten A., Lata potopu w Klimakterach Kochowskiego, w: Kochowski W., Lata potopu 1655–1657, Oprac. L. Kukulski, W. 1966 s. 368, 372; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. św. Anny, s. XCVIII; Urban W., Lux in tenebris lucet czyli..., „Roczn. Kom. Historycznoliter.” T. 29–30: 1992–3; Wicher W., X. Szymon Stanisław Makowski, Kielce 1926; Windakiewicz S., Księgi nacji polskiej w Padwie, w: Arch. do Dziej. Liter., VI; Załęski, Jezuici, III; – Arch. nacji pol. w Uniw. Padewskim, I–II; Michalewicz J., Michalewiczowa M., Liber beneficiorum et benefactorum [...] XV–XVIII, Kr. 1999 I 545 nr 968; Nycz J., Laureae Academicae, Cracoviae 1640; Statuta nec non liber promotionum; – Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: Acta Admin., t. 16 s. 549, Acta Episc., t. 62 k. 22v, t. 63 k. 43v–4, Acta Offic., t. 142 s. 499–500, t. 144 s. 13–14, t. 146 s. 538–40, t. 150 s. 151–2, t. 157 s. 740–1, Liber Ordinandorum, t. 4 k. 161; Arch. UJ: Hajdukiewicz L., Kartoteka profesorów, nr 64 s. 274, nr 90 s. 9, nr 183 s. 850, nr 202 s. 10–12, akta papierowe, nr 1140–1141, nr 15074; B. Jag.: rkp. nr 220 k. 179, mf. 15315, nr 1170 t. 2 k. 131–4, nr 2267 s. 251–2, nr 3559 t. 13 s. 27–30, nr 5464 t. 14.

Mieczysław Barcik